در ادامۀ بحث ادب توحید (جلسۀ 23، 27 محرم ۱۴۴۲) به تبیین موضوع توحید ذاتی می‌پردازیم.

دانستیم دین یا اسلام همان توحید و توحید همان تجلی ولایی حضرت حق‌تعالی از مجرای انسان کامل است که زمانی در جلوهٔ نبوت، زمانی در جلوهٔ رسالت و نهایتاً امتداد این دو جلوه، در استمرار ولایت ظهور می‌کند. لذا توحید انبیا و رسل را با توحید اولیا، درعین‌حال که یکی دانستیم دو جلوه کردیم، جلوهٔ اول شریعت و ظاهر دین و جلوهٔ دوم طریقت و باطنی که فرد را به حقیقت می‌رساند. دوتایی که درواقع یکی هستند؛ یعنی تا ما توحید را در ظهور ظاهر رسالت و نبوت قبول نکنیم و از شرک جلی تطهیر نشویم، هرگز به باطن آن راه نمی‌یابیم. اما نباید به حرکت ظاهری بسنده کنیم، زیرا عملِ صِرف به ظاهر دین، خطر استکبار دینی را همراه دارد. ولی وقتی حرکت باطنی با حرکت ظاهری توأم می‌شود، نفس از آفات مصون می‌ماند. چراکه وقتی درون با ولایت حرکت کرد، مقام ولایت مرتب با ذوالفقار جمال و جلالش از درون سر عدم تعادل‌های ما را می‌زند و اجازه نمی‌دهد به طغیان یا یأس و ناامیدی برسیم که: "لَا سَیفَ إِلَّا ذُوالْفَقَارِ وَ لَا فَتَی إِلَّا عَلِی"^[1]

در ادامۀ بحث ادب توحید (جلسۀ 22، 26 محرم ۱۴۴۲) به تبیین موضوع توحید الوهی و توحید وجودی می‌پردازیم.

شکر از اینکه خداوند امسال هم به ما توفیق داد خیمه‌ای کوچک بزنیم در دل‌هایمان و نگاهی به حقایق کربلا بیندازیم. باشد که توفیق این شکرگزاری را در ثبات قدم و استمرار در مسیر اهداف حسینی به ما عنایت فرماید، تا بتوانیم حقیقت عاشورا را هر روز و هرجا زنده نگه داریم. به این شرط که معارف را درس ذهنی نگیریم؛ بلکه در عینیت زندگی‌مان دنبال کنیم و بیابیم.

در ادامۀ بحث ادب توحید (جلسۀ 21، 25 محرم ۱۴۴۲) به تبیین موضوع جمال و جلال الهی در دین می‌پردازیم.

در جلسات قبل اصول دین را  اساس و ارکان تمام هستی معرفی کردیم، گفتیم که دین در حقیقت آن تجلی واحد حضرت حق‌تعالی است. "إِنَ‏ الدِّينَ‏ عِنْدَ اللَّهِ‏ الْإِسْلامُ"[1]؛ همۀ ادیان آسمانی درحقیقت جلوات ظهوری یک نورِ حضرت حق‌تعالی هستند که همان اسلام است. اسلام با تسلیمِ اولین تجلی حق‌تعالی در برابر ظهور اسمای جلال و جمال الهی ظهور کرده است. دین مساوی با ظهور ولایت حضرت حق‌تعالی است؛ لذا بدون ولایت در هر رتبه‌ای هستی به هم می‌ریزد.