از مردمی گفتیم که مثل ما بودند؛ اما به جایی رسیدند که به خدا پناه می‌بریم از اینکه عاقبتمان مثل آن‌ها شود! دیدیم دردشان بی‌بصیرتی بود. می‌خواهیم در حدّ مقدمه، از حقیقتی بگوییم که باید نسبت به آن بصیرت داشته باشیم؛ آن هم در زمانه‌ای عجیب که در آن، زندگی براساس اصول انسانیت و حرکت در مسیر ولایت، بسیار سخت است.

خداوند در آیات ابتدایی سورۀ انسان می‌فرماید:

"هَلْ أَتى‏ عَلَى الْإِنْسانِ حينٌ مِنَ الدَّهْرِ لَمْ يَكُنْ شَيْئاً مَذْكُوراً. إِنَّا خَلَقْنَا الْإِنْسانَ مِنْ نُطْفَةٍ أَمْشاجٍ نَبْتَليهِ فَجَعَلْناهُ سَميعاً بَصيراً. إِنَّا هَدَيْناهُ السَّبيلَ إِمَّا شاكِراً وَ إِمَّا كَفُوراً. إِنَّا أَعْتَدْنا لِلْكافِرينَ سَلاسِلَ وَ أَغْلالاً وَ سَعيراً."

آیا روزگاری بر انسان گذشت که شیء قابل ذکری نبود؟ همانا ما انسان را از نطفه‌ای آمیخته خلق کردیم و او را می‌آزماییم؛ پس سمیع و بصیر قرارش دادیم. همانا راه را به او نمایاندیم؛ خواه شاکر باشد، خواه کفران کند. ما برای کافران، غل و زنجیرها و آتش سوزان آماده کردیم.

با جانمان به مدینةالنبی سفر کردیم و شاهد اتفاقاتی پس از رحلت پیامبر(صلی‌الله‌علیه‌وآله) بودیم که در اثر بی‌بصیرتی امت اسلامی رخ داد. دیدیم که فتنه‌ها و پدیده‌های متضاد روزگار چه بر سر عقاید و باورهای مسلمانانِ عابد، عالم، عارف، زاهد و محب بدون بصیرت می‌آورند که شاید از شرک و کفر بدتر باشد.

آری؛ بی‌بصیرتی چنان توجیهاتی برای برآورده کردن خواسته‌های نفس و غریزه، عَلم می‌کند که کل مراتب وجود، بالا و پایین می‌شود و انسان متوجه نمی‌شود که کیست و کجاست و کارهایی از او سر می‌زند که خودش هم فکرش را نمی‌کرد.

بصیرت را بینایی دل و شکوفا شدن جوانه‌های فطرت در نفس و قلب معرفی کردیم که آثارش در فتنه‌های شخصی، اقتصادی، سیاسی و... مشخص می‌شود.

از اهمیت بصیرت گفتیم و اینکه عمل مقبول به درگاه خدا، عملی است که با بصیرت دینی همراه باشد. بدون بصیرت، فتنه و ظلم، باور و محبت را می‌پوشاند و در این حال ایمان برای نفس انسان سودی ندارد: "لا يَنْفَعُ نَفْساً إيمانُها لَمْ تَكُنْ آمَنَتْ مِنْ قَبْلُ أَوْ كَسَبَتْ في‏ إيمانِها خَيْراً"[1] «خیر» در این آیه همان بصیرت و آگاهی و بررسی تمام جوانب کار است.

بصیرت شناخت حق و باطل را به همراه دارد. بصیرت نوری است که در میادین امتحان می‌تابد و شناخت شبهه را ممکن می‌سازد. انسان بصیر وقتی با موضوعی مواجه می‌شود می‌فهمد که چقدر حق و چقدر باطل است و فقط رنگی از دین دارد. او رگه‌های سمی را تشخیص می‌دهد.

انسان بصیر در تمام میادین قطعاً راه درست را تشخیص می‌دهد و حق را در جزء و کل می‌شناسد. بصیرت کیمیایی است که باید به اندیشه، خیال و اعمال انسان برسد تا انسانیتِ ناب و خالص ظهور یابد. انسانیت بذر وجود و اسماست. بصیرت مشخص می‌کند که این بذر را نسبت به ابدیت کجا و چطور باید کاشت که در آخرت محصول دهد.